TSV 601 Tasavvufta Bilgi ve Varlık Anlayışı
Dersin amacı, tasavvufta bilgi ve varlık anlayışının kavranması; bunun için öncelikle araştırma teknikleri ve yazım kurallarının öğrenilmesi, kaynak kullanımında etik kuralların ve bilgi alıntılanma yöntemlerinin belirlenmesi, bilgi ve varlığın mahiyetleri ve temel özelliklerinin tespiti, ilgili kavramların açıklanması, tasavvufî bilginin kaynağı ve elde ediliş yollarının öğrenilmesi, geçerlilik alanlarının belirlenmesi, diğer bilgi türleri ve yollarıyla mukayesesi; kesinliği, doğruluğu ve bağlayıcılığı açısından sorgulanmasıdır. Dersin içeriği tasavvufta bilgi ve varlık ile alâkalı kavramların açıklanması, tasavvufî bilginin mahiyeti, kaynağı ve elde ediliş yolu, buna bağlı olarak tasavvuf usulünün oluşan çerçevesi, tasavvufî bilginin âyet ve hadislerin anlaşılmasına sağladığı katkılar, bilgide yanılma konusu; sebepleri ve doğurduğu problemler, varlık anlayışının mahiyeti, özellikleri, kaynakları ve temsilcileri, varlık mertebeleridir.
TSV 602 Tasavvuf Edebiyatı Metin Tespiti Yöntemleri
Tasavvufî Türk edebiyatı alanına dâhil Osmanlı Türkçesi ile kaleme alınmış manzum veya mensur, yazma veya matbu metinlerin bilimsel yöntemlerle çeviriyazılarının hazırlanmasını konu edinen bir derstir. Tenkitli metin oluşturmak için; transkripsiyon alfabesi, Osmanlı Türkçesi'nden Latin harflerine doğru aktarma, metin tenkidi/mukayese, metin tamiri, sözlük oluşturma, dipnotlar gibi teknik bilgiler yanında kütüphane araştırması, şecere oluşturma gibi beceriler de kazandırılacaktır.
TSV 603 Tasavvuf Klasik Metinleri
Derste tasavvuf klasiklerinden seçilmiş metinleri okuyarak tasavvufun temel kavramlarını analiz; varlık ve bilgi düşüncesini müzakere, Tanrı-âlemn, Tanrı-insan ilişkilerini tahlil, tasavvuf eğitim aşamaları ve usullerini tespit, belli kavramlar üzerinden temel konuları değerlendirme hedeflenmektedir.
TSV 604 Tasavvufun Temel Meseleleri
Dersin içeriği tasavvuf anlayışı ve sisteminin esasıyla ilgili meseleleri tespit ederek analiz etmek, doğru tasavvuf bilgisi için araştırma teknikleri ve yazım kurallarını öğrenmek, kaynak kullanımında etik değerlere ve bilgi alıntılanma yöntemlerine dikkat etmek, temel konular hakkında farklı görüşleri temsilcileriyle birlikte öğrenmek, tespit edilen ilgili metinleri karşılaştırıp değerlendirmek, bu çerçevede tasavvufun mahiyeti, alanı, boyutları ve din içindeki konumunu belirlemek şeklindedir.
TSV 605 Tasavvuf Araştırmalarında Özel Konular
Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsünde misafir araştırmacı olarak bulunacak akademisyenlerin bulundukları süre içerisinde mevcut müfredatta yer alan konu başlıkları dışında programa katkı sunması beklenen kendi uzmanlık alanlarında dersler açmalarını sağlamak amacıyla planlamıştır. Söz konusu amaca yönelik olarak “İslam Araştırmaları” geniş başlığı altında yer alan çeşitli konulardan oluşması beklenir.
TSV 607 Tasavvuf Çalışmalarında Teori ve Yöntem
Tasavvuf çalışmalarında karşılaşılan teorik yaklaşımlar ve tasavvufun çalışılmasında kullanılan yöntemleri tanıtan derste disiplinlerarası çalışmalarda karşılaşılan uygulamalar da ele alınacaktır.
TSV 608 Tasavvuf Edebiyatı Klasikleri
Tasavvufî Türk edebiyatında tesir ve şöhret sahibi klasik manzum veya mensur eserleri orijinal metinlerinden okuma; kaynak, konu, üslûp ve muhteva yönünden inceleme; bibliyografya bilgisi edinmeden oluşmaktadır.
TSV 609 Tasavvufî Türk Edebiyatının Kaynakları
Tasavvufî Türk edebiyatının; Kur’ân-ı Kerîm, hadîs-i şerîfler, tezkiretü’l-evliyâ, kısas, menâkıbnâmeler gibi ilk kaynakları yanında tasavvuf sahasında yaygın ve sürekli tesirlere sahip eserler ve bu eserlere dair literatürü tanımaktır.
TSV 610 Tasavvuf Edebiyatında Hikâye
Kur’ân-ı Kerîm’de ilâhî hükümler anlatılırken sık sık hikâyelere, peygamber kıssalarına yer verilir. Bazı hadîs-i şerîflerde de hikâyelere yer verilmiştir. Tasavvuf erbabı şair ve yazarlar da aynı üslûbu tatbik ederler. Hikâyenin zihinde yer etmesi, kolay hatırlanması, anlaşılması zor konuları örnekleyerek açıklaması, dolaylı anlatımı sebebiyle ikna gücünün yüksek oluşu gibi sebeplerle sûfîler, hikâyeyi bir eğitim aracı olarak kullanmışlardır. Bu derste; hikâye geleneği, hikâye teknikleri, tahkiye üslûbu, hikâyelerin kaynaklarının tespit ve tasnifi, hikâye ile verilen mesajların katmanları ele alınacaktır.
TSV 611 Tasavvufî Türk Edebiyatı Metin Çalışmaları
Dersin amacı Osmanlı Türkçesi ile yazılmış 14 ile 20. yüzyıllar arasında yazılmış manzum veya mensur tasavvuf metinlerini yazma veya matbu nüshalardan okuma; bu metinlerdeki Arapça, Farsça ve eski Anadolu Türkçesi'ne ait kelimeleri tanıma ve tasavvuf edebiyatı metinlerini tahlil etmedir.
TSV 612 Tasavvufî Türk Edebiyatında Mensur Eserler
Nesir, nesir türleri, üslup özellikleri ve seci’; 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Anadolu sahasında yazılmış dinî, tasavvufî, ahlâkî mensur eserlere dair tasnif ve değerlendirme; tercüme ve şerhler; matbu veya yazma mensur eserlerin Osmanlı Türkçesi'nden Latin harflerine çevrilmesi ve Türkiye Türkçesi'ne aktarılması; tasavvuf edebiyatından mensur örnekler üzerinde metin tespiti ve tahlil çalışmaları.
TSV 613 Tasavvufî Türk Edebiyatında Mesnevî
Dersin içeriği, mesnevî nazım şekli, tertip özellikleri, Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında mesnevînin gelişimi, te’lîf, tercüme, nazîre, cevâb mesnevîler ve hamse, dinî, ahlâkî, tasavvufî mesnevîlerin tasnîfi, Türk mesnevî edebiyatında Fars edebiyatı tesiri, Mevlânâ’nın Mesnevî’nin tesirleri; tasavvufî Türk edebiyatında 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar yazılmış mesnevîlerin matbu ve yazma nüshalarından örnek metin okuma ve tahliline yöneliktir.
TSV 614 Tasavvuf Öğretiminin Yöntemleri ve Problemleri
İslâm araştırmalarında ön plana çıkan baskın oryantalist ve fundamentalist söylemlerden ayrı olarak tasavvufun kendine özgü yöntemlerinin olduğu artık yeryüzünde kabul görmüş genel ve geçerli bir yaklaşımdır. Kullanılan bu yöntemlerin çözümleneceği derste özellikle dünyada tasavvuf öğretiminde karşılaşılan sorunlar öncelenecektir. Akademik çalışmalarda aşırı uçlar arasında süren, sırasında uluslararası politikanın da yönlendirmesiyle ortaya çıkan problemler ve bunların tasavvuf çalışmalarına etkisi irdelenecektir. Tasavvufun akademik çalışma yöntemleriyle araştırılması bir yana, sınıfta ders olarak öğretimine yönelik eleştirilere dair dünyada ortaya çıkan fikirlerin tartışılacağı disiplinlerarası yaklaşımın benimsendiği bir derstir.
TSV 615 Tasavvufî Tefsir Geleneği (Tasavvufî Kur'ân ve Hadis Şerhleri)
Elde edilişine göre ilim, kesbî ve vehbî olmak üzere iki grupta değerlendirilmiştir. Bu sebeple tefsir geleneği içinde, sufilerin doğrudan tecrübe ile yaptıkları Kur'ân ve hadis şerhlerinin özel bir yeri ve önemi vardır. Bu kaynakların çalışılması, mutasavvıfların, İslâm dininin ana kaynakları olan Kur'ân ve Sünnet'e yaklaşım tarzlarını ortaya koyması ve İslâm'ın özünden kaynaklanan tasavvuf hareketinin temel mesele ve kavramlarının Kur'ân ve Sünnet'teki temellerinin ve gelişim süreçlerinin anlaşılması bakımından önemli görülmektedir.
TSV 616 Tasavvuf Araştırmalarında Metodoloji
Tasavvuf Araştırmaları söz konusu olduğunda İlahiyat çalışmalarının yanında Şarkiyat ve Din Bilimleri alanlarının farklı yaklaşımı tarzları, teori ve metotları karşımıza çıkmaktadır. Tasavvuf araştırmalarına yönelenler için yeni ufuklar ve perspektifler sunması amacıyla bu araştırmaların tarihini, türlerini, önde gelen örneklerini ve günümüzdeki uygulamaları incelemek, dersin gayesidir.
TSV 617 Tasavvuf ve Musiki
Akıl ve idrakin yanında, insanı hayvandan ayıran hassalardan bir diğeri de insana verilmiş olan ve hissiyat-i âliyye de denilen güzellik ve estetik duygusudur. Hz. Peygamber'den nakledilen "Allah kitabını öğreniniz ve onu teganni/terennüm ediniz" ya da "Kur'ân'ı seslerinizle süsleyiniz” sözlerine dayanarak, Kur'ân’ı en güzel ses ve terennüm ile okumanın insanın dini duygularını harekete geçirdiğine inanılmış; mâneviyâtı güçlendirici, gönül dünyasını zenginleştirici etkisine binaen musikiye ilahi ve semavi bir sanat gözüyle bakanlar da olmuştur. Türk İslam kültürü çerçevesinde musiki en başından itibaren hem cami ibadetlerinin ve hem de tasavvuf ve tekke hayatının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Yüzyıllar içinde oluşan zengin Osmanlı-Türk Din Musikisi mirasına aşinalık kesbetmek, bestekârları, eserlerini, Türk Din Musikisi türlerini tanımak ve insan üzerindeki etkilerinin tahlili bu dersin gayesini teşkil etmektedir.
TSV 618 Tasavvuf Istılahları
Tasavvufun kendine mahsus terimleri dersin konusudur. Sûfîlerin kullandığı deyimlerin zaman içerisinde ortaya çıkışı ve bunların ortaya çıkış sebepleri de ders kapsamındadır. Örneğin Seyyid Şerîf el-Cürcânî’nin et-Taʿrîfât’ında tefsir, hadis, fıkıh, kelâm, tasavvuf, Arap dili ve edebiyatı, belâgat, felsefe, mantık, matematik, astronomi ve tıp gibi ilimlerde kullanılan önemli terimlere yer verilmiş, Ebü’l-Bekā el-Kefevî’nin el-Külliyyât’ında başta Kur’ân ve hadis olmak üzere İslâmî ilimlerde kullanılan terimler ele alınmıştır. Bu eserlerde özellikle tasavvuf terimleri üzerinde durulacaktır.
TSV 619 Osmanlı Tasavvuf Müesseseleri
Osmanlı Devleti’nin hüküm sürdüğü coğrafyada yaşamış sûfîlerin kurdukları müesseselerin kültürel ve mîmârî açıdan özelliklerinin inceleneceği derste bu kurumların sosyal, dînî ve varsa diğer etkileri tartışılacaktır. Bazı sûfîlerin kale, köprü ve yol yapımında çalışan tekkelerinin işleyişi söz konusu teşkilâtların kuruluş belgesi olan vakfiyeleri de göz önünde tutularak çalışılacaktır.
TSV 620 Osmanlı Dönemi Mesnevi Şerhleri
Hz. Mevlânâ’nın Mesnevî’si, tasavvuf tarihinin zirve eserlerinden birisi olarak, dünyanın en fazla ve yaygın olarak okunan eserleri arasındadır. İslâm’ın ve tasavvufun temel meselelerinin hikayeler ve remizler yoluyla anlatıldığı ve irdelendiği eseri bu sebepten şerhleri yoluyla okumak geleneği oluşmuş, önde gelen Osmanlı-Türk mutasavvıf âlimler bu gayeyle Mesnevî şerhleri yazmışlardır. Dersin amacı, Osmanlı-Türk tasavvuf tarihini ve düşüncesini doğrudan aksettiren bu eserlerin çalışılmasıdır.
TSV 621 Osmanlıda Şerh Geleneği
Sûfîler, tasavvuf öğretiminde sâliklere nasihatler mâhiyetinde verdikleri eserlerinin yanı sıra bütün zamanların ve yolların ötesinde; İbn Arabî’nin veya Mevlânâ’nın kitapları gibi herkesi asırlarca etkileyen eserler de vermişlerdir. Bu eserlerindeki teorik yaklaşımları zaman zaman eleştirilere mâruz kalmıştır. Tasavvufun tarihî seyri içinde sûfîlerin kendi verdikleri eserlere asırlarca şerh yazma geleneği sürmüş ve bu eleştiriler de cevaplandırılmıştır. Osmanlı sûfîlerinin eserlerinde karşımıza çıkan yaklaşımlara yönelik derste sûfîlerin eleştirileri de irdelenecektir.
TSV 622 Osmanlı Tasavvuf Düşüncesinin Kaynakları
Dersin içeriği Osmanlılar döneminde benimsenen tasavvuf düşüncesinin kökenleri; dayandığı kaynaklar, şahıslar ve ekoller, tasavvuf anlayışının temel özellikleri, önceki ve sonraki dönemlerden ayrıştığı ve birleştiği noktalar, bu dönemde ortaya çıkan ilmî ürünler, düşünce akımları ve temsilcileri, bunların birbirleriyle olan ilişkileri gibi hususlardır.
TSV 623 Osmanlı/Türk Tasavvuf Tarihi
Bu ders, tasavvuf tarihinin Osmanlı döneminde ve coğrafyasında oluşan eserlerini ve ürünlerini tanımak, bu eserlerin hususiyetlerini, ana konularını ve ilgi alanlarını, Osmanlı-Türk tasavvufunun genel tasavvuf tarihinin seyri içindeki yerini tahlil etmek amacıyla tasarlanmıştır.
TSV 624 Kur’ân-ı Kerîm ve Hadis Literatüründe Tasavvuf
Tasavvufun birincil kaynakları olan metinlerin başında Kur’ân-ı Kerîm ve Hz. Peygamber'in sünneti dâhilinde onun hadisleri gelmektedir. Selçuklu ve Osmanlı coğrafyasında tasavvufun birincil kaynaklarından kısımlara pek çok kurumda rastlanır. Sûfîlerin eserlerinde de birincil kaynaklar onların tartışmalarının temelini oluşturur. Bu kaynakların tarihî sûfî şahsiyetlerince nasıl temellendirildiğine yer verilecek derste Arapça bilen öğrencilere öncelik verilecektir.
TSV 625 İslam Medeniyetinde Tasavvuf
Hz. Peygamber'den günümüze dek Müslümanların kurduğu devletler ve oluşturdukları kültürel birikimin içerisinde tasavvufun rolünün araştırılacağı derste özellikle medeniyet çalışmalarına yer verilerek İngilizce yazılmış kaynaklar incelenecektir.
TSV 626 Fusûsu'l-Hikem ve Tasavvuf Düşüncesi
Eserlerinde tasavvuf tarihinde ortaya çıkmış pek çok düşünceyi ve kavramı sistematize eden ve zenginleştiren İbn Arabî, İslâm aleminde derin etkiler bırakmış, Batı'da da çok az Müslüman âlim onun kadar tanınmıştır. Fusûsu’l-Hikem, derinliği ve yoğunluğu ile eserlerinin hülâsası kabul edilmektedir. Dersin gayesi, bu eser ile İbn Arabî düşüncesini ve bu yolla tasavvufun ana kavramlarını ve meselelerini incelemektir.
TSV 627 Farsça Tasavvufî Klasik Metinlerin Tahlili
Klasik döneme mührünü vurmuş, Necmeddin Kübrâ, Ruzbihan Baklî gibi sûfîlerin yazdığı tasavvufî metinlerin Farsça kaynaklarından okunacağı bu derste öncelikle metinlerin orijinal dilinde yakından okumaları ve tahlilleri yapılacaktır. Ferheng e Ziyâ gibi lugatlerin yardımıyla okunan metinlerin tahlilinde Farsça tasavvufî deyim ve terimlerin de üzerinde durulacaktır.
TSV 628 Farsça Tasavvuf Kaynakları
Farsça tasavvuf klasiklerinden seçilmiş metinlerin okunması ile bu eserlerin ve karakteristiklerinin tanınması, tasavvufun temel meselelerine yaklaşım tarzlarının incelenmesi ve kavramların analizi hedeflenmektedir.
TSV 629 Farsça Metin Okumaları
Fars dilinin öğretilmesi ve kolay metin okumalarına yönelik bir derstir.
TSV 630 Batı'da Tasavvuf Araştırmaları
19. yüzyıldan başlayarak özellikle Şarkiyat ve Din Bilimi alanında ortaya çıkmış araştırma ve eserleri tanımak, farklı sorular, hareket noktaları, teoriler ve yaklaşım tarzları hakkında fikir sahibi olmak, farklı interdisipliner metotlar tanımak, dersin gayesidir.
TSV 631 Ahlâk Kitapları
"İslâm, güzel ahlâk dinidir." hadisinin de belirttiği gibi din ve ahlâk kavramlarını birbirinden ayırmak mümkün değildir. Buna bir de müelliflerin halka dinî ve ahlâkî prensipleri öğretirken, dinî kuralların katılığını sevgi dairesi içine alarak verme gayretiyle çok önemli oranda faydalandıkları tasavvufun ilâvesiyle bu üç kurumun sınırları birbirine karışmıştır. Buna rağmen birçok eserde tebliğ ve irşâd gâyesiyle ahlâka ilişkin nasihatlerin ön plâna çıktığı; ahlâk konusunun asıl konu olarak yer aldığı; siyâsetnâme, nasîhatnâme, fütüvvetnâme, vasiyetnâme türünde çok sayıda eser mevcuttur. Bu derste; sözü edilen türlere dair manzum ve mensur eserler üzerinde orijinal metinlerden okuma ve tahlil, literatür araştırması yapılacaktır.
TSV 632 Osmanlı Türkçesi Tasavvuf Metinleri
Dersin amacı Osmanlı Türkçesi'nin söz varlığını ve gramer özelliklerini kavramak; Osmanlı Türkçesi ile yazılmış tasavvufî metinleri okumak ve anlamaktır. Ders kapsamında Osmanlı Türkçesi'nde yer alan Arapça ve Farsça unsurlar ile tasavvuf edebiyatına ait metinler okunmaktadır.
