TSV 565 Temel İslam Bilimlerine Giriş
Bu derste öğrenci tasavvufun diğer İslâmî ilimlerle ayrılmaz bütünlüğünü fark eder. İslâmî ilimlerin tedvin sürecinin kronolojisine göre bu derste öğrenci sırasıyla vahiy ve Kur’ân’ın mushaf haline getirilme süreci, hadis kaynaklarının teşekkülü, ameli fıkıh mezheplerinin teşekkül sürecinin, itikâdî soru ve ihtiyaçlardan doğan kelam ekollerini ve ehl-i sünnet akaidini öğrenir. Daha sonraki süreçte İslâm toplumunda sufilerin ve tasavvuf anlayışının ortaya çıkmasına bağlı olarak bu anlayışın temel özelliklerini öğrenir. Temel İslâmî İlimler'in birbiriyle nasıl irtibatlı olduğunu tarihi süreç ve kaynaklar ışığında giriş mahiyetinde inceleme imkanı bulur. Bu ders tasavvuf alanına ilgisi olan farklı disiplinlerden öğrencilerin çalışmalarına başlamadan önce İslâmî ilimler ile ilgili alt yapı niteliğinde bir hazırlığı ihtiva eder. Ders Temel İslâmî İlimler kapsamında yer alan tefsir, hadis, akaid, fıkıh, kelam ve tasavvuf alanlarına ilişkin temel kavramlar, tarihsel gelişim sürecine göre ana konuları ve birbirleriyle irtibatı dikkate alınarak her bir alanın ilgili öğretim üyesi tarafından verilecektir.
TSV 533 Tasavvuf Düşüncesi
Ders, tasavvuf metafiziğinin özellikle insan-âlem-Allah ilişkisi konusunda asırlar boyunca oluşmuş ana başlıklarını ele alır. Tasavvufun İslâmî ilimler arasındaki yeri, felsefe ve teolojiye nispetle metodolojisi, bu metodolojiye istinat eden başlıca konuları, kadim bilgeliğin insan yaşamına ilişkin öğreti ve pratiklerinin İslâm düşüncesi ve pratiği üzerindeki etkileri incelenir.
İbnü’l-Arabî, Mevlâna, Yunus Emre, Ahmed Yesevî gibi mutasavvıf düşünürlerin öğretilerindeki ana temalar, bu öğretilerin günümüz insanının bireysel ve sosyal hayatındaki yeri ve insanın “anlam arayışı”na katkısı dersin ana başlıkları arasındadır.
TSV 507 Osmanlı Türkçesi
Osmanlı Türkçesi olarak adlandırılan, Türkler'in yaklaşık on asır kullandığı Arap alfabesi ile yazılmış metinleri okuma ve yazma, Türkçe kelime ve eklerin yazılmasına dair kurallar, Osmanlı Türkçesi'nde yer alan Arapça ve Farsça unsurlar 19. ve 20. yüzyıl metin örnekleri üzerinde ele alınır. Osmanlı Türkçesiyle yazılmış mensur ve manzum metinleri çevriyazıya aktarma becerisi geliştirilir. Osmanlı Türkçesi'ne ait kelime haznesi gelişir.
TSV 535 Tasavvuf Tarihi
Tasavvuf Tarihi, İslâm bilim tarihi, İslâm kültür tarihi, İslâm düşünce tarihi gibi tarih disiplininin birçok önemli disipliniyle alışveriş halindedir. Tasavvuf tarihini Hz. Peygamber’in hayatından itibaren başlatan ve tasavvufun nüvesini bu dönemdeki İslâm toplumunun yaşantısında bulan bir bakış, tasavvufun türedi ve tarihsel bir disiplin olmak yerine, İslâm’ın inanç ve pratik nosyonlarına yapışık bir perspektif olduğunu söyleyecektir. Bu bakışın izi sürüldüğü takdirde, tasavvufun, İslâm tarihi boyunca yaşanan dönüşümleri kendi perspektifi içinde yorumlayarak kabukta değişen ama özde tutarlı bir biçimde aynı kalan öğretisiyle karşılaşılacaktır. Ders, tasavvufun kabuktaki değişimlerini dönemlerin toplumsal ve siyasi bağlamları içinde okumayı temin eden bir perspektif kazandırmak isterken, yanı sıra değişmeyen ve bir süreklilik içinde nesiller boyu aktarılan öğretinin izini de sürecektir. Dersin amacı, öğrencinin, tasavvuf tarihini bütüncül olarak kavramasını, önemli dönüm noktalarından haberdar olmasını, yanı sıra tasavvufla ilgili çağdaş meselelerin ve tartışma alanlarının arka planını yakından görmesini sağlamaktır.
TSV 562 Arapçaya Giriş
Bilimsel yöntem, her disiplinin özgün metinlerinin orijinal dilinde incelenmesini esas alır. İslâm düşünce geleneği içinde yer alan tasavvuf, hem kaynakları hem literatürü bakımından Arapça dil bilgisinin gerekli olduğu bir alandır. Bundan hareketle yer verdiğimiz bu ders, Enstitümüz ile 29 Mayıs Üniversitesi Arapça Öğretim Merkezi (ARÖMER) arasında yapılan protokol çerçevesinde ARÖMER’in konuyla ilgili dil uzmanları tarafından verilmektedir. Dersin içeriği yüksek lisans programının muhtevası ve amaçlarına uygun şekilde oluşturulmuştur. Buna göre ders, herhangi bir Arapça dil bilgisi arka planına sahip olmayanlara yönelik verilen bir giriş eğitiminden sonra Osmanlı döneminde okutulan klasik yöntemi esas almaktadır. Daha sonra ana dili Arapça olan bir uzman dilbilimci tarafından modern bazı Arapça metinlerin inceleme ve müzakeresi yapılmaktadır. Dersin amacı, ele alınan dini ve tasavvufi kavramların orijinal dildeki işaret alanları hakkında bilgi ve farkındalık sahibi olmayı sağlayacak düzeyde bir dil bilgisi becerisini katılımcılarına kazandırmaktır.
TSV 532 Tasavvuf Klasikleri
Her disiplinin tarihsel serüvenini, o ilim dalına özgü terimleri, başlıca temsilcilerinin görüşlerini ortaya koyan klasikleşmiş eserler mevcuttur. Bu derste tasavvufun müstakil bir ilim dalı haline geliş süreci ve sonrasında yazılan klasikleşmiş eserler ve içerikleri incelenir. Sûfî literatürünün muhtevası, dini ve tasavvufi düşünce geleneğindeki yeri ve katkısı, kendisinden sonraki düşüncelere etkisi üzerinde durulur.
TSV 534 Tasavvuf Kültür ve Sanatı
İslâm düşünce geleneği göz önüne alınarak söylenecek olursa tasavvuf daha ziyade İslâm düşüncesinin estetik yönüne yoğunlaşmıştır. Mevlânâ, Hünkar Hacı Bektaş-ı Velî, Yunus Emre, Hacı Bayram-ı Velî, Niyâzî-i Mısrî gibi daha birçok mutasavvıfın hayatı ve öğretileriyle şekillenen bu tasavvufî zemin zamanla kendisine özgü bir kültür ve sanat anlayışı ve bununla ilgili eserler vücuda getirmiştir. Şiir ve edebi metinlerden halk hikâyelerine, bebek ninnilerinden musikiye, atasözlerinden kaligrafi ve mimariye kadar birçok alanda tasavvufî kültür ve sanat anlayışının izleri görülmektedir. Zamanla bu anlayış tekke edebiyatı, tekke musikisi, tekke enstrümanları, ilahisi, nefes-i devranı, sema’ı ile kendi kültür ve sanat anlayışını, ayin ve ritüellerini oluşturmuştur. Ders, tasavvufun antropolojik ve folklorik yönü yanında tasavvuf kültürünün kültür çalışmaları arasındaki yerini, tasavvufi bakış açısının ortaya çıkardığı sanat felsefesinin günümüz sanat felsefesi yaklaşımları içindeki yerini inceler.
TSV 536 Tasavvuf Edebiyatı ve Metin Tahlilleri
Tasavvufî Türk edebiyatının başlangıcı, gelişimi, kaynakları, geleneği, Türk edebiyatındaki yeri, biçim ve muhteva özellikleri, nazım türleri, tasavvuf terimleri, tasavvuf edebiyatının önemli temsilcileri ele alınır. Metin tahlilleri ile din, tasavvuf ve ahlâkın edebiyat ile ilişkisi, edebî metinlerdeki tasavvufî muhteva tanıtılır. Edebiyata yansıyan tasavvuf bilgisini araştırma ve değerlendirme becerisi edinilir.
TSV 540 Arapça Metinler
Tasavvuf literatüründe Osmanlıca, Arapça, Farsça dili önemli bir yer tutmaktadır. Osmanlıca'yı bilmek için de önemli ölçüde Arapça'yı bilmek gerekir. Tasavvuf bilim dalını meslek edinen talebelerin bu alandaki klasik ve edebi kaynakları birinci elden okumaları önem arz etmektedir. Bu metinleri, özellikle tasavvuf klasiklerinden seçmek suretiyle, Arapça metin tahlilleri yapılacaktır. Ders kapsamında yapılacak yakın ve uzak okumalar çerçevesinde önemli mutasavvıflar ve bazı eserleri de konu edilmiş olacaktır. Metinler aşağıdaki kaynaklardan okutulacaktır: el-Luma’/Sarrac, İhyau Ulumi’d-Din/İmam Gazzâlî, et-Taarruf/Kelâbâzî, er-Risâle/Kuşeyrî, Edebu’d-Din ve’d-Dünya/Maverdî, Ahlâku’n-Nebi, Ebu’ş-Şeyh El-Asbahânî, Hilyetu’l-Evliya/Ebu Nuaym. Kur’ân’da Hz. Peygamber'in eşsiz bir ahlâka sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu ahlâk, Kur’ân ahlâkıdır. Tasavvuf erbabı ahlâk ilkelerini kuşkusuz kitap ve sünnetten almışlardır. Bu derste Hz. Peygamber'in hayatında gösterdiği bu güzel ahlâk örneklerinin yer aldığı metinler okunacak. Yine metinler kapsamında, Hz. Peygamber'in ders halkasında oturmuş sahabe ve daha sonra bu halkaya katılarak kitap ve sünnet ışığında terbiye almış büyük zatların güzel ahlâkından bazı örnekler sunulacaktır.
TSV 542 İngilizce Tasavvuf Metinleri
Bu derste, klâsik dönem sufilerinin eserlerinin İngilizceleri çalışılacaktır. Dersin en önemli amacı öğrencinin İngilizce tasavvuf metinlerini okuyup anlaması ve akademik İngilizce kullanarak araştırma yazıları hazırlamak becerilerinin geliştirilmesidir. Okunacak metinler içerik analizleriyle yakından değerlendirilecektir. Kullanılan temalar, semboller ve terimler üzerinde derinlemesine durulacaktır. Sufilerin dünyasına İngilizce birincil ve ikincil kaynaklar aracılığıyla pencere aralamaya gayret ederken Cafer-i Sâdık'ın Kur'ân tefsiri, Rabiatü'l-Adeviye'den şiirler, Kuşeyrî Risâlesi, Serrâc'ın el-Lümâ'sından, Ruzbihan Bakli'nin Abherü'l-âşıkîn kitabından "âşık ve mâşûkun ahlâkını", Allah aşkının şehîdi Hallâc-ı Mansur'un Kitâbü't-Tavâsîn'ininden "Ezelî Nur Olan Hz. Muhammed" kısmını, Feridüddin Attar'ın Tezkîretü'l-Evliyâ'sından, Mevlânâ Celâleddin Rûmî'nin Mesnevî'sinden parçalar okutulacaktır.
TSV 544 Mevlânâ Düşüncesine Giriş
Mevlânâ, İslâm tasavvufunun yetiştirdiği müstesna şahsiyetlerden biridir. Özellikle aşk konusundaki görüşleri ile tasavvuf tarihinde âşıkların kutbu olarak görülmüştür. Ona izafeten kurulan Mevlevîyye asırlar boyunca Selçuklular ve Osmanlı döneminde sanatkâr yetiştiren birer güzel sanatlar akademisi işlevi görmüştür. Bu derste görüşleri ile Doğu ve Batı'da birçok araştırmanın konusu yapılan Mevlânâ’nın düşüncesinin kaynakları, başlıca temaları, sûfî düşünce geleneğindeki yeri, Mevlânâ’dan esinlenerek oluşan Mevlevilik kültürünün esasları ele alınır. Mevlânâ’nın yaşayıp eserlerinde yer verdiği konuların günümüz insanı ve sorunlarına nasıl çözümler ürettiği hususu üzerinde durulur.
TSV 502 Tasavvufi İrfan Işığında Kur’ân ve Sünnet
Bilindiği üzere Kur’ân ve Sünnet, İslâm düşünce ve medeniyetinin temel kaynaklarıdır. İslâm düşüncesi bu temel kaynakların algılanma ve yorumlanmasına göre çeşitlilik arz etmektedir. Teoloji, felsefe, fıkıh vb. her disiplin bu kaynakları kendi metotlarına göre yorumlamışlardır. Tasavvufun aklın yanında bilgi kaynağı olarak deruni keşf tecrübesine yer vermesi ilk dönemlerden itibaren mutasavvıfların bu metinleri görünür anlamıyla bağlantılı olan ancak ilk bakışta sadece dil bilgisi ile fark edilemeyen derin anlamlar görmelerine zemin hazırlamıştır. Asırlar boyunca yapılan bu yorumlar dini düşüncedeki yüzeysel tek düzeliğin çeşitlenmesine de katkı sunmuştur. Bu derste mutasavvıfların bu yorumlarının çeşitli örnekleri, tarihsel serüveni, dayandığı ilkeler, geçerlilik şartları ve bu yorumlardan ortaya çıkan ontoloji, epistemoloji ve etik değerler üzerinde durulacaktır. Bu yorumların İslâm düşüncesi içindeki yeri incelenecektir.
TSV 546 Tasavvufî Türk Edebiyatında Zirve Şahsiyetler
Tasavvufî Türk edebiyatını muhtevası, geleneği, kaynakları ile tanımak üzere 13 ile 19. yüzyıllar arasında yaşamış sûfî şairlerin eserleri ele alınır. Tasavvuf edebiyatının zirvedeki şairlerinin şiir yazmaktaki temel gayeleri, bu edebiyatın muhtevasını oluşturan Kur’ân-ı Kerim ve hadis kültürü ile ahlâkî ve tasavvufî düşünce ortaya çıkarılır.
TSV 548 İbn-i Arabî Düşüncesine Giriş
Muhyiddin İbnü’l-Arabî, kendisinden önceki İslâm düşünce geleneğini, sûfî tecrübenin verileriyle sistematik tarzda izah etmiş olması hasebiyle tasavvuf tarihinin en önemli sûfîleri arasında yer alır. Çoğu sûfî düşünür tarafından bu konudaki en önemli bilge (Şeyhü’l-Ekber) vasfıyla anılır.
Tasavvufi düşüncenin ontoloji, epistemoloji ve etik alanındaki temel esaslarını şekillendiren birçok mutasavvıf düşünür ona izafe edilen “Ekberî İrfân Geleneği” içinde yetişmiştir. Kendisine ait 550 civarında eser olduğu tahmin edilmekte ve bunların yaklaşık 245'inin günümüze ulaştığı bilinmektedir. Bu düşüncenin esasları Doğu'da hemen bütün sûfî düşünürleri, Batı'da Dante’den Voltaire’e birçok düşünürü ve düşünce sistemini geçmişte ve günümüzde etkilemiş ve halen etkilemeye devam etmektedir. Derste İbnü’l-Arabî düşüncesinin esasları, başlıca kavramları, varlık konusundaki görüşleri, kendisinden sonraki döneme tesirleri ve günümüz dünyasında İbnü’l-Arabî araştırmaları üzerinde durulmaktadır.
TSV 550 Tasavvuf ve Psikoloji
Ruh ve bedenin birbirini etkilediği düşüncesinden hareketle, tasavvuf ve psikoloji disiplinleri üzerinden insana ruh-beden bütünlüğü ile nasıl bakılması gerektiğine dair bilgi ve imkânların genişletilmesi ve geliştirilmesine yönelik bir derstir.
Ders, insan davranışlarını deneysel metotla inceleyen psikoloji biliminin bu alandaki katkıları ile tasavvufun ilgili konulardaki on dört asırlık tecrübesini, hikmet ve bilgeliğini multidisipliner bir anlayışla ele alır. Ders, tasavvuf ve psikoloji alanlarında uzman iki öğretim üyesi tarafından iki alanın kesişen konuları etrafında benzerlikler ve farklılıkları cihetiyle verilir. Derste ele alınan çalışmalarla ve incelenen metinlerle insanların temel psikolojik sorunları ve davranış bozukluklarına, tasavvufun bakış açısının sunabileceği çözüm yolları ile tasavvufun teorik konularına psikolojinin nasıl pratik çözümler üretebileceği konuları incelenir.
TSV 552 İslam Düşünce Tarihi
İslâm düşünce geleneğini bütüncül bir tarzda anlamaya yönelik bir derstir. Felsefe, kelâm ve tasavvuf karşıtlığı şeklinde sunulan yaklaşımlar yerine İslâm düşünce tarihini bütüncül bir yaklaşımla anlamayı esas alır. İslâm düşünce akımlarını kendi dinamikleri içinde inceler. Antik Grek dönemi eserlerin tercümesinden Kindî, Fârâbî ve İbn Sînâ gibi Müslüman filozofların felsefe, din, metafizik konularındaki yaklaşımlarını öncelikle ele alan ders, Gazzâlî ve İbn Rüşd ile devam eden kelâmî yaklaşımın tezahürlerini ve nihayet bunlardan sonra gelen İbnü'l-Arabî gibi sufilerin benzer konuları keşif metoduyla nasıl ele aldığını İslâm düşünce tarihindeki bütünlük ve yerleri bakımından ele alır.
TSV 554 19. Asır Sonrası Türkiye ve Dünyada Tasavvufi Akımlar
Tasavvuf tarihi dersinde tasavvufun ortaya çıkışı, oluşum ve gelişim evreleri, başlıca sûfî tarikatleri hakkında bilgi sahibi olan öğrenciler bu derste 19. asır sonrası konunun Türkiye ve Dünya'daki genel durumu hakkında ana hatlarıyla bilgi edinir. Batı'da ve İslâm coğrafyasında sûfî hareketlerin nüfuz ve tesiri, ihtida hareketlerindeki rolü konularında bilgi sahibi olur. Günümüzdeki mevcut akımlar ve yer verdikleri konular ile klasik dönem akımları arasında mukayese ve yorum yapma imkânı bulur.
TSV 556 Farsça
Klasik Türk edebiyatında önemli yeri olan Fars dilinin temel gramerini öğrenmek ve Türk şiirinde geçen Farsça kelime ve kavramları anlamaya yardımcı olmak; klasik Fars şiirinden örnek metinlerin okunup Türk edebiyatı ile karşılaştırma imkânı sağlamak üzere temel dilbilgisi konuları ele alınır, örnek metinler üzerinde uygulama yapılır.
TSV 531 Bilimsel Araştırma ve Akademik Yazım Teknikleri
Bu ders, birçok kaynaktan gelen ancak anlamlandırılması giderek zorlaşan verilerin anlamlandırılması ve kullanılabilir hale getirilme süreci olan araştırma yöntemlerinin temellerini açıklamayı amaçlamaktadır. Öncelikle sosyal bilimler araştırmalarındaki metodoloji konusuna eğilen ders, ilgili örneklerle; araştırma planlaması, araştırma modellemesi, örnekleme, veri toplama ve verilerin analizi gibi aşamaların nasıl yapılacağına dair bilgi vermektedir. Daha sonra tasavvuf kültürü ve edebiyatıyla ilgili bir makalenin yazımında takip edilecek yöntem hakkında örnek makaleler üzerinden bilgi verilecek ve deneme makaleler yazdırılacaktır. Bu makaleler ile öğrencilerin temel kavramları öğrenmesi ve ileri araştırma uygulamaları için ihtiyaç duydukları düşünce yapısının kavratılması amaçlanmaktadır.
TSV 528 İslam Medeniyeti Tarihi
İslâm öncesi dönemde Arap yarımadasının kültüründen başlayarak, tevhid inancı ve Hz. Muhammed'in peygamberliği, Hicret ve Yesrib şehrinin Medine oluşu, Medine Anayasası ile ilk Müslüman şehir devletinin kuruluşu, Hz. Peygamberin Vedâ Hutbesi, 4 Halife Dönemi, Müslümanların Sünnî ve Şii olarak bölünüşü, Müslümanların topraklarını genişletmesi, İslâm âlim ve sanatkârlarının yükselişi, Bağdat ve Endülüs Emevî hükümdarlığı, Abbâsîler, Selçuklular, İslâm tasavvufu, ilim ve sanat, üç büyük Türk İmparatorluğu: Osmanlılar, Safevîler, Babürler, küresel ekonomik hareketlilik ve okyanus aşırı ticaret, toprak kayıpları, reformlar ve yeni uyanışlar, târihî, siyâsî, sosyal ve kültürel açıdan dünya tarihi ve medeniyeti içerisinde İslâm medeniyetinin yeri ve önemini öğrenmek için çalışılacaktır.
Geniş bir coğrafyada kurulan Müslüman siyâsî hükümranlık üniteleri kaydedilen bütün gelişmelerin tespiti için pusula olarak kabullenilmiştir. Müslümanların 14 küsûr asır boyunca bilim, sanat, mimârî, müzik alanlarında gerçekleştirdikleri medeniyet ve dünya tarihine katkıları basılı ve görsel malzemeyle çalışılacaktır. Dersin içeriği 7 târihî kısımda birincil ve ikincil kaynaklardan yararlanılarak incelenecektir:
1. "Oluşum ve Yönelim" dönemi 500-634, 2. "Dönüşüm ve Billurlaşma" dönemi 634-870, 3. "Parçalara Ayrılma ve Başarı" dönemi 970-1041, 4. "Göç ve Yenilenme" dönemi 1041-1405, 5. "İttihat ve Genişleme" dönemi 1405-1683, 6. "Islahat, Bağımlılık ve Kurtuluş" dönemi 1683-günümüze, 7. "İslâm ve Küreselleşme: Dolaşım Çağı
TSV 558 Tasavvuf ve Dinler Tarihi
Dinler ve dini inançlar, ilkel kabilelerden en gelişmiş toplumlara kadar birçok toplumda insan davranışlarını ve faaliyetlerini yönlendiren hususların başında gelir. Bunlar arasında bir vahiy geleneğine dayalı semavî dinler yanında farklı zaman, coğrafya ve kültürde ortaya çıkmış beşeri dinler ve dini gelenekler de mevcuttur. Dinin aslı nedir, sorusuna bazı düşünürler, bu sorunun cevabının kutsalın doğrudan tecrübe edildiği mistik cihetinde aranması gerektiği şeklinde cevap verir. Bu derste dinlerin daha ziyade dinler tarihi disiplininde ele alınan fenomenolojik özelliklerinden ziyade yaşayan dünya dinlerinin mistik unsurları ve bunların tasavvuf ile irtibatı, benzerlik ve farklılıkları, kadim bilgelik geleneğindeki yeri, dinlerin coğrafya ve kültürel ihtiyaçların ötesindeki hakikatinin ne olduğuna dair konular ele alınır.
TSV 563 Osmanlı Türkçesi Tasavvuf Metinleri
Dersin amacı Osmanlı Türkçesi'nin söz varlığını ve gramer özelliklerini kavramak; Osmanlı Türkçesi ile yazılmış tasavvufî metinleri okumak ve anlamaktır. Ders kapsamında Osmanlı Türkçesi'nde yer alan Arapça ve Farsça unsurlar ile tasavvuf edebiyatına ait metinler okunmaktadır.
TSV 564 Tasavvuf ve Şiir
Dersin amacı dinin estetik ve sanat yönü üzerinde duran sûfîlerin bu konudaki görüş ve düşüncelerine dair toplu bir değerlendirme imkanı yapılabilmesi, sûfîlerin şiir anlayışını poetikasının ortaya konulmasıdır. Ders kapsamında tasavvuf sanat ilişkisi üzerinden sûfî şiirin poetikası üzerinde durulacaktır. Konu Yunus Emre'den sonra Türkçede en çok şiirleri ilahi ve nefes olarak söylenen Niyazî-i Mısri'nin divanı ve şiirleri üzerinden etüt edilecektir. Tasavvufî şiirde kullanılan ana Tema ve mecazlar, ilahi aşkın tasavvufta yeri gibi konular divan üzerinden ele alınacaktır.
TSV 567 Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi
Dersin amacı, Osmanlılar döneminde benimsenen tasavvuf düşüncesini özellikleri, kaynakları ve temsilcileri çerçevesinde öğretmek, tarihî safhalarını, yaygın olduğu coğrafyayı, diğer düşünce ekolleriyle kesiştiği ve ayrıştığı hususları belirlemek, bu alanda verilen ilmi ürünleri tanıtmaktır. Osmanlı tasavvuf düşüncesinin kaynaklarının belirlenmesi, temel özelliklerinin tespit edilmesi, düşünce mektepleri ve temsilcilerinin tanıtılması ve etkilerinin ortaya konması, benimsenen tasavvuf anlayışına bağlı olarak mutasavvıfların yöneticilerle ve ilmiye mensuplarıyla geliştirdikleri ilişkilerin biçimi ve boyutları dersin kapsamında anlatılacaktır.
TSV 568 İslâm Tarihi Okuma ve Yazma Yöntemleri
İslâm tarihi ve Müslümanlar hakkındaki eserlerin yazılma veya oluşturulma yöntemlerini tartışmak dersin amacıdır. Aynı târihî hadisenin birbirinden değişik anlayışlarla okunarak yazılmalarının ortaya çıkış sebepleri araştırılacaktır. Bu köklü tezat yaklaşımların incelenmesi katılımcılarla beraber gerçekleştirilecektir. Dersin amacı, 1441 yıllık İslâm tarihini [kapsanabildiği kadarıyla] ve kaynaklarını da öğrenmek için başlangıçtan günümüze dek dönüm noktası addedilen olaylar açısından değerlendirmektir. Dersin etken bir iştirakle uygulamalı olarak yürütülmesi hedeflenmiştir. Dönem sonunda öğrencilerin akademik mahiyette eleştirel bir araştırma yazısı sunmaları beklenir.
Bu bir takrir dersi olmayacaktır. Klasik anlamda tarih tedrisi de yapılmayacaktır. Yukarıda belirtildiği üzere, bir dönemde 1441 yıllık bir tarihin tamamını Müslümanların eriştiği bütün coğrafyaları da göz önünde tutarak çalışmak mümkün değildir. Fakat seçilen kesitlerle derinlemesine çalışmak mümkündür. Sınıfta grup çalışmaları yapılacağından konular paylaşılabilecektir. Çalışılacak konular sadece kitap, makale gibi yazılı kaynaklardan seçilmemiştir. Harita, film, gravür, hat-tezhib, mîmârî gibi muhtelif eserler incelenecektir. “Tasavvufun tamamı edeptir,” fehvâsınca İslâm târihi isimlendirmesinde tasavvufî anlayış önceleneceğinden, bazen bir hususta yazılmış birbiriyle bağlantılı adımların hepsi kapsanacak, ‘şeriat, tarikat, hakikat, mârifet’ çerçevesinden değerlendirilmiş detaylar incelenecek; öncesinde veya sonrasında bu bakış açılarına muhalif görüşlerin söylediklerine bakılacaktır. İslâm târihinin kaynakları, Cebrâil hadisinin detaylı çalışılması, ihsan kavramının tezâhürleri gibi üç ana temamız vardır.
Tefekkürün yazarak geliştiği ispatlanmıştır. Yazdıkça yazının da gelişmesi söz konusudur. Yapılacak araştırmalarda tefekkür ve yazmak buluşturulacaktır. Aynı hususa yahut konuya farklı yaklaşımların çözümlenmesinde en önemli vasıta yazmaktır. Böylece tahlilci ve tenkitçi bakış açıları uygulanacaktır. Özellikle bazı Batılı yazarların çalışmalarına yer verilecektir. Derste her hafta sınıf içinde ve dışında mutlaka belirlenen konularda yazı yazılacaktır. Ders, yazarak duygu ve düşüncelerin zuhurunu teşvik maksadıyla, şuur altı ve üstü bilgilerimizin ortaya çıkmasını sağlamak üzere yapılandırılmıştır.
TSV 569 Anadolu Dışı Coğrafyalarda Tasavvuf
Orta Doğu, Horasan, Uzak Doğu, Mağrib, Afrika gibi Anadolu dışı coğrafyalardaki tasavvufi oluşumları ve tasavvuf düşüncesini ele alan bu ders, ülkemizde üzerinde az çalışılmış ya da hiç çalışılmamış tarîkatleri tanıma fırsatı sunacaktır. Tarihsel süreçte, tasavvufun yerellikle temasının doğurduğu farklılıklar ve renklilikler yanında, tasavvufun sınırları aşma kabiliyeti de gözlenebilecektir.
TSV 570 Farsça Metin Okumaları
Fars dilinin öğretilmesi ve kolay metin okumalarına yönelik bir derstir.
TSV 581 Dönem Projesi
Dönem Projesi öğrencinin özellikle din bilimlerine yönelik bilimsel araştırma tekniklerini kullanarak, program kapsamında edindiği bakış açısından hareketle, multidisipliner açıdan bir konuyu incelediği yazılı rapor (kısa tez formatında) veya hakemli bir organizasyonun yayını olarak basılmak kaydı ile bildiri/makale olabilmektedir.
TSV 590/TSV 591 Tez
Öğrencinin araştırma yapma yeteneğini kazanması ve yaptığı araştırma ile bilime katkı sağlamasını amaçlar. Program kapsamında öğrenci özellikle din ilimleri metodolojisi başta olmak üzere bilimsel araştırma yöntemleri ve yazım tekniklerini kullanarak bir araştırma yapar. Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Programı kapsamında tezlerin önemli bir özelliği olarak tezler multidisipliner çalışmalar olarak yönlendirilir. Yüksek Lisans Tezi hazırlarken ilgili alanda bir yenilik getirmek, yeni yorumlamalarda bulunmak ön planda tutulmakla birlikte, mevcut kaynakların değerlendirilmesi ile, bilimsel araştırma yöntemleri ve yazım teknikleri kullanarak ulaşılan sentezler de değerlendirilmektedir. Yönetmelik gereği orijinal olma şartı aranmamaktadır.
