Mesnevi ve Sembolik Anlatım Eğitim Programı

MESNEVİ VE SEMBOLİK ANLATIM EĞİTİM PROGRAMI

TEKNİK ÖZELLİKLER

• 7 hafta boyunca, haftada 2 saat, toplam 14 saatlik bir eğitim programı
• 11 Mart 2021 – 22 Nisan 2021 tarihleri arasında
• Perşembe günleri 14.00 – 16.00
• Program ücreti: 400 TL (KDV Dahil)
• Programa Yurt Dışından Katılacaklar İçin Ücret: 50 Euro
• Programa kayıt için TIKLAYINIZ.

KAPSAM

Sembolik anlatım edebi bir eserin kalıcı olmasını temin eden en önemli vasıflardan biridir. Nitekim düşünce ve edebiyat tarihinde öne çıkan başlıca yapıtlara bakıldığında bu özellik hemen farkedilir. Dini geleneneklerin, hikmet ve felsefe okullarının da  insanın değişmeyen yönünü hedef alarak aynı şekilde sembolik dili kullandıkları görülmektedir. İslam dininin iki temel kaynağı olan Kur’an ve sünnetin de sembolik anlatımın en güzel örnekleri ile dolu olması bu açıdan oldukça anlamlıdır.

            Ahlak eğitimi ve insanın olgunlaşma sürecini temel ilgi alanı olarak belirlemiş olan tasavvuf ilmi ise ilk dönemlerden itibaren sembolik anlatımı metodolojik olarak kullanması ile dikkat çekmektedir. Mutasavvıfların eserlerinin bu gün dahi aynı ilgi ile okunması ve tesirlerinin günümüze kadar devam etmesi biraz da kullanılan dilin kalıcığıyla ilişkilidir. Sembolik dili eserlerinde ustalıkla kullanan sûfilerden birisi de şüphesiz Mevlânâ Celâleddin Rûmî’dir. Rumî özellikle Mesnevî-i Mânevî adlı eserinde, insanlık tarihine mal olmuş pek çok hikayeyi şiir formunda ve kendi tasavvuf anlayışı ile okuyucusunun dikkatine sunmaktadır. Bu Eğitim programı dahilinde Mesnevi-i Mânevî’nin I ve II. ciltlerinde kullanılan sembolik anlatıma odaklanılacaktır.

             1. Hafta: Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Mesnevî-i Mânevî ve Sembolik Anlatım 

            Dini geleneklerin, ahlak ve hikmet okullarının antik dönemden beri kullandıkları sembolik anlatım tarzının temel karakteristiği nedir? Kalıcılığı ve sonraki nesillere aktarımı temin eden özellikleri nelerdir? Bu dersimizde öncelikli olarak Kur’an kıssalarında, hadis literatüründe ve ilk dönem sûfilerinde öne çıkan temsili ifadeler incelenecektir. Bu bağlamda Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin tasavvufî görüşleri ile ünlü eseri Mesnevî-i Mânevî hakkında bilgi verilecektir.

            2. Hafta: Kabuk ve Öz/Zâhir ve Bâtın Sembolizmi 

            Bu dersimizde Mesnevî’nin I. cildinde öne çıkan ney ve neyistan, varlık ve gölge, kabuk ve öz, zahir ve bâtın gözü gibi sembol çiftleri üzerinde durulacaktır. “Ney’in sazlıktan koparılışı”, “Nefis câriyesi ile Ruh Pâdişâhı”, “Hâlife’nin Leylâ’yı Görmesi”, “Toprak’tan Yaratılan Âdem’in Bilgi ile Yücelmesi” başlıklı hikaye ve kıssalar bağlamında tasavvufun temel konularından olan bâtın-zâhir ilişkisi üzerinde durulacaktır. Zira Mevlânâ’ya göre burada görünen varlıklar bâtınî ve zahirî olmak üzere iki vecheye sahiptir.

             3. Hafta: Ayna Sembolizmi 

            Mevlânâ Celaleddin Rûmî’nin çokça başvurduğu sembollerden biri de ayna sembolüdür. Ayna metaforu Mesnevî’nin I. ve II. cildinde birçok hikaye bağlamında geçmektedir. Bu dersimizde “Arâbî ve Karısı”, “Hz. Yusuf’a Ârmağan Edilen Ayna” ve “Rum ve Çinlilerin Resim Yarışması” başlıklı hikayeler kapsamında tasavvufun temel konularından ilâhî tecellî, zuhûr ve mürşid kavramlarına da değinilecektir.

            4. Hafta: Kuşlar Sembolizmi- I. Cilt

            Mevlânâ kendinden önceki mesnevi geleneklerine uyarak, Mesnevî-i Mânevî’nin birçok beyitinde kuş sembolizmine başvurmaktadır. Mesnevî’nin birinci cildinde bu anlamda papağan, Hz. Süleyman’a hizmet eden hüdhüd kuşu ve ilahi akıl kuşu ile ilgili hikayeler dikkat çeker.

            5. Hafta: Kuşlar Sembolizmi- II. Cilt

            Mesnevî II. ciltte ise en çok doğan kuşu üzerinde durulmaktadır. Mevlana’ya göre avcı kuşlar arasında yer alan doğan kuşu, pâdişahların bileğine lâyıktır. Ancak gaflete düşüp saraydaki yuvasından kaçınca, başına türlü dertler açılır. Dört ve beşinci haftadaki derslerimizde, Mesnevî I. ve II. cildin konuyla ilgili hikayeleri bağlamında, tasavvuf litarütüründe son derece etkili olan “kuşlar sembolizmi” üzerinde durulacaktır.  

            6. Hafta: Göz ve Göz Bebeği Sembolizmi 

            Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin Mesnevî’sinin ana temalarından biri de göz ve onun ayırd edici vasfı olan görme yetisi ile ilgili meselelerdir. Göz, göz bebeği, görücü göz, körlük ve şaşılık konunun farklı yönleri olarak Mesnevî boyunca hemen her hikaye içerisinde karşımıza çıkar. Bu dersimizde Mesnevî II. cildin göz sembolizmini içeren hikayeleri okunarak, bunun yanı sıra tasavvufun temel kavramlarından olan “ihsân” ve “müşâhede” üzerinde durulacaktır.

            7. Hafta: Karanlık ve Aydınlık (Nur) Sembolizmi 

            Nur hemen bütün metafizik sistemlerde ilâhi olanı ifade etmek üzere kullanılan bir metafordur. Her şey ilahî nur ile yokluk karanlığından varlık aydınlığına çıkmıştır. Bu dünyada eşyânın hakîkî mâhiyetinin bilinmesi de yine kişinin ilâhî bilgi ile aydınlanması, yani nûr ismi ile ilişkilidir. Öte yandan ilâhî ilimden mahrum kalan kişi, cehalet karanlığı içinde kalacaktır. Rûmî Mesnevî boyunca karanlık ve aydınlık sembol çiftini pek çok hikaye içerisinde dile getirmektedir. Bu dersimizde Mesnevî II. ciltte geçen hikayeler bağlamında, nur ve zulmet, aydınlık ve karanlık sembolleri üzerinde durulacaktır.

             * * * 

            Sûfiler pedogojik anlamda insanın gelişim sürecini, somut örnekler üzerinden değil fakat semboller aracılığı ile aktarmayı tercih etmişlerdir. Mutasavvıflar, ahlakî olgunluğun farklı basamaklarını anlatırken temsili ifadelere sıkça başvurmaktadır. İnsan su gibi affedici, toprak gibi tevâzû sahibi olmalıdır. Sonraki sûfilerce zenginleştirilen bu örneklerin, günümüz insanında da benzer şekilde tesir etmesi sembolik anlatımın gücünü ortaya koyması bakımından dikkate değerdir.

Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya kimdir? 

Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya 1999 yılında Marmara İlâhiyat Fakültesi’ni bitirdi. Yaklaşık on beş yıl kadar liselerde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni olarak çalıştı. Aynı esnada akademik çalışmalarını da sürdüren Yalçınkaya 2013 yılında İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde “Ken’ân Rifâî’nin Mesnevî Sohbetleri: III. Cilt II. Defter” başlıklı yüksek lisans çalışmasını tamamladı. Sonrasında çalışmalarına Harvard Üniversitesi Dinî Etüdler bölümünde devam eden araştırmacı, “Ken’ân Rifâî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı” konulu doktora tezini 2020 yılında Bursa Uludağ Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Akademik ve aktüel dergilerde birçok makale ve yazısı bulunan Eylül Yalçınkaya, 2015 yılından bu yana Üsküdar Üniversitesi dahilinde Eğitim programı, lisans ve yüksek lisans programlarında dersler vermektedir.

AJANDA