İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programı Nedir?
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programı içeriği; İslâm medeniyetinin tarih ve edebiyat konuları başta olmak üzere tasavvuf düşüncesi merkezli, sosyal ve beşeri bilimler alanlarının çeşitli disiplinleri ile ilişkilendirilerek yapılandırılmıştır. Bu programların, aynı zamanda, Türkiye kaynaklı medeniyet çalışmaları üretimine katkı sağlaması hedeflenmektedir. Daha yakından bakıldığında, bu coğrafyada kültürü konu alan her çalışmanın tasavvuf alanına müracaat etmek durumunda olduğu görülür. Tasavvuf ile ilgili araştırmalar, günümüzde toplumbilim ve insan psikolojisiyle ilgilenenlere de yeni bakış açıları sunmaktadır. Enstitünün Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı yüksek lisans programları kapsamında vermekte olduğu eğitim, bilimsel açıdan daha derin ve geniş imkânlar sunacak şekilde İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı doktora programı ile zenginleştirilmiştir.
Ülkemiz akademik açıdan Batı'da ve Uzakdoğu ülkelerinde uzun yıllardır çalışılmakta olan, akademik Saha Araştırmaları (Area Studies), Dinî Çalışmalar (Religious Studies) ve Medeniyet Çalışmaları konularını geriden takip etmektedir. Bu doktora programı aynı zamanda söz konusu alanların ülkemizde gelişimine katkı sunmayı hedeflemektedir. Ülkemizde edebiyat, târih, din bilimleri, antropoloji, psikoloji vb. gibi temel alanlarda disiplinlerarası müstakil doktora programı yok denecek kadar azdır. Toplumun soru ve sorunlarının ele alınmasında, kültürel kimlik, toplumsal sorumluluk, vb. birçok konunun masaya yatırılmasında büyük ölçüde uluslararası referanslarla yol alınmaktadır. Karşılaştırmalı çalışmaların da sayısı yetersizdir.
Programda, alanın araştırma dilleri olan, başta Osmanlı Türkçesi olmak üzere, Arapça ve Farsça dil desteği ile yazma eserler ve birincil kaynaklar üzerinde yapılan nitelikli disipliner ve disiplinlerarası çalışmaların sayısının artırılması hedeflenmektedir. Selçuklu ve Osmanlı kültür coğrafyasında verilmiş eserlerin, uluslararası bilinirliğinin sağlanması Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsünün özel amaçlarındandır. Bu nedenle Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Programlarında İngilizce yazma ve konuşma becerisi kazandırılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Tasavvuf araştırmalarının yapılabileceği kurumsal akademik zeminin interdisipliner anlamda çeşitlendirilmesine duyulan ihtiyaç sanıldığından çok daha büyüktür. Bu amaçla Enstitümüzde yürütmekte olduğumuz Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Yüksek Lisans Programları (2016) ülkemizde çok önemli bir boşluğu doldurmakta ve ihtiyaca hitap etmektedir. Programlar, farklı meslekî alt yapı ve profesyonel deneyime sahip olan kişilerin tasavvuf alanının imkânlarından yararlanarak mevcut yaklaşımların tasavvuf alanı ile ilişkilendirilmesiyle kendi mesleki bakış açılarını genişletmelerine, derinleştirmelerine fırsat tanımaktadır. Mevcut yüksek lisans programının disiplinlerarası çalışma yapabilme kabiliyetini destekleyen bir öğrenci profili bulunmaktadır. Farklı disiplinlerden olduğu kadar, Enstitünün sağladığı disiplinlinlerarası yaklaşımın sunduğu imkânlar ve programın tasavvuf alanı odaklı olması nedeniyle Din Bilimleri ve İlahiyat alanından programlarımıza müracaat eden öğrenci sayısı her dönem sayıca artmaktadır. Din Bilimleri ve İlahiyat alanından gelen öğrenciler, tasavvuf disiplinindeki çalışmaların yanı sıra, özellikle Amerika, Avrupa Ülkeleri ve Japonya’da uygulanmakta olan Dinî Çalışmalar (Religious Studies) alanındaki disiplinlerarası araştırma konularına yönelebileceklerdir. Bunun yansıra farklı disiplinlerden çok sayıda akademisyen, program içeriğinin sunduğu imkânlar nedeniyle ikinci kariyerini hedeflemiş durumdadır. Mevcut yüksek lisans programlarımızda kayıtlı öğrencilerin %10’u doktoralı olup, bunların çoğu akademisyendir. Ayrıca öğrencilerin önemli bir bölümü hali hazırda başka bir yüksek lisans programından mezun profesyonellerden oluşmaktadır.
Enstitümüzde yürütülmekte olan lisansüstü çalışmalara, Din Bilimleri ve İslâm araştırmaları alanında çalışmakta olan uluslararası öğrenciler ve akademisyenler de büyük ilgi göstermektedir. Söz konusu programların dili Türkçe olmakla birlikte, öğrenci profilimizin özellikle İngilizce alt yapısının güçlü olması nedeniyle, yurt dışından konuk edilen öğretim üyelerince dersler açılabilmektedir. Aynı şekilde, Enstitü akademik kadromuz uluslararası öğrenciye İngilizce ve Arapça ders verecek dil alt yapısına sahip bulunmaktadır. Enstitümüzün düzenlediği “Uluslararası Lisansüstü Yaz Okulu” örneği uluslararası camiada büyük ilgi görmüştür. Karşılıklı etkileşimle yurt dışından gelen yalnızca öğrenciler değil akademisyenler de özellikle Batı'da, neredeyse hiç bilinmeyen Türkçe tasavvuf kaynakları hakkında bilgi sahibi olmaktadır. Ülkemizin yazma eser kütüphaneleri tasavvuf alanındaki dünyanın en zengin koleksiyonlarıdır. Yurt dışından belirli sürelerle ülkemize gelerek Din Bilimleri ve Tasavvuf alanına yönelik çalışma yapmak isteyen birçok araştırmacı Enstitümüze müracaat etmektedir.
Açılan İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programı Enstitümüzün bu alana yönelik olarak istihdam edilmiş akademik kadrosuyla, Üsküdar Üniversitesinin Davranış Sağlığı ve Bilimleri alanında tematik bir üniversite olarak “Psikoloji, Felsefe, Tarih, Sağlık, Genetik, Mühendislik alanları” birlikteliğini sağladığı akademik iklimde ülkemiz kaynaklı, uluslararası nitelikte bilimsel çalışmalar ve projeler üretecek yeni disiplinlerarası imkânlar sunacaktır.
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programının Eğitim Dili Nedir?
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programının eğitim dili Türkçedir. Alanının araştırma dilleri olan Osmanlı Türkçesi'nin öğretimi başta olmak üzere Arapça dil destekli olarak verilmektedir. Arapça öğretimi, öğrencilerin özellikle klasik metinlere nüfuzunu artırmak amacını taşımaktadır. Farsça, seçmeli dersler arasında yer almaktadır. Seçmeli ders kategorisinde yer alan bazı dersler İngilizce olarak verilmektedir.
Öğrenci, ayrıca isteğe bağlı olarak bir yıl Arapça Hazırlık Eğitimi alabilmektedir. Arapça Hazırlık Eğitimi, Enstitünün, 29 Mayıs Üniversitesi Arapça Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (ARÖMER) ile geliştirmiş olduğu özel bir protokol çerçevesinde ARÖMER tarafından gerçekleştirilmektedir.
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programının Çalışma Alanları Nelerdir?
Başta ilahiyat, edebiyat, tarih, psikoloji, psikiyatri, sosyoloji, sosyal antropoloji, eğitim bilimleri, sosyal hizmetler gibi teorik ve uygulamalı alanlardan gelenler için doğrudan veya disiplinlerarası ilişkiler ile akademik kariyer ve meslekî gelişim imkânları sunmaktadır.
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programında Alınan Dersler Nelerdir?
Doktora Programına kabul edilen öğrencilerin, her dönem en az 30 AKTS olmak üzere, iki dönem içerisinde en az yedi seçmeli ders ve bir seminer dersi (toplamda 62 AKTS) almaları zorunludur. Öğrencinin bu program kapsamında 7 ders, bir seminer, tez önerisi, 4 uzmanlık alan dersi ve tez dahil toplam 240 AKTS’yi doktora ders müfredatına uygun olarak tamamlaması gerekmektedir.
Seçmeli dersler havuzunda Tasavvufta Varlık Düşüncesi, İslâm Medeniyetinde Tasavvuf, Tasavvufta Bilgi Meselesi, Tasavvuf Klasik Metinleri, Tasavvufun Temel Meseleleri, Tasavvufta Âdab ve Erkân, Tasavvuf Çalışmalarında Teori ve Yöntem, Tasavvuf Araştırmalarında Özel Konular, Tasavvuf Edebiyatı Klasikleri, Tasavvufî Türk Edebiyatının Kaynakları, Tasavvuf Edebiyatında Hikâye, Tasavvufî Türk Edebiyatında Dîvânlar, Tasavvufî Türk Edebiyatında Mensur Eserler, Tasavvufî Türk Edebiyatında Mesnevîler, Tasavvuf Öğretiminin Yöntemleri ve Problemleri, Tasavvufî Tefsir Geleneği, Tasavvuf Araştırmalarında Metodoloji, Tasavvuf ve Musiki, Tasavvuf Istılahları, Osmanlı Tasavvuf Müesseseleri, Osmanlı Dönemi Mesnevi Şerhleri, Osmanlıda Şerh Geleneği, Osmanlı Tasavvuf Düşüncesinin Kaynakları, Osmanlı/Türk Tasavvuf Tarihi, Kur’ân-ı Kerîm ve Hadis Literatüründe Tasavvuf, Fusûsu'l-Hikem ve Tasavvuf Düşüncesi, Farsça Tasavvufî Klasik Metinlerin Tahlili, Farsça Tasavvuf Kaynakları, Farsça Metin Okumaları, Batı'da Tasavvuf Araştırmaları ve Ahlâk Kitapları dersleri bulunmaktadır.
Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Tezli Yüksek Lisans Programından mezun olanlar, İlahiyat Fakültesi mezunları ve başka herhangi bir tezli bir yüksek lisans programından mezun olmuş aynı zamanda Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Tezsiz Yüksek Lisans Programını tamamlamış olanlar hariç, programa kabul edilecek öğrenciler İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programı Bilimsel Hazırlık sınıfını okuyacaklardır. Program iki dönem Bilimsel Hazırlık içermektedir. Gerekli dil yeterliliklerine sahip olanlar Bilimsel Hazırlık dil derslerinden muaf olabilecektir. Hazırlık temel olarak Osmanlı Türkçesi, Arapçaya Giriş, Temel İslam Bilimlerine Giriş, Tasavvuf Düşüncesi ve Tasavvuf Tarihi derslerinden oluşmaktadır. Ayrıca, Din Bilimleri Metodolojisi içeren Bilimsel Araştırma ve Yazım Teknikleri dersi Bilimsel Hazırlık Programı kapsamında öğrenciye verilecektir. Öğrenci, program kapsamında isteğe bağlı olarak, tezine başlamadan önce bir yıl Arapça Hazırlık Eğitimi alabilecektir. Arapça Hazırlık Eğitimi, Enstitünün, 29 Mayıs Üniversitesi Arapça Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (ARÖMER) ile geliştirmiş olduğu özel bir protokol çerçevesinde ARÖMER tarafından gerçekleştirilmektedir.
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programının Kapsamı ve Süresi Nedir?
İslâm Medeniyet, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programı bilimsel hazırlıkta geçen süre hariç kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın sekiz yarıyıl olup azami tamamlama süresi on iki yarıyıldır. Doktora programını belirtilen en az süre içinde tamamlayabilmek için tez önerisi kabulünden sonra altı ay ara ile yapılacak en az iki tez izleme komitesi ara toplantısında başarılı olunması gerekir.
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programında Devam Zorunluluğu Var mı?
İslâm Medeniyet, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programına kayıtlı öğrencinin derslerin tamamına devam zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak teorik ya da uygulamalı derslerin %30’unu aşmaması ve haklı ve geçerli bir nedenin olması halinde devamsızlık olabilmektedir.
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programına Kimler Başvurabilir?
İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programına tezli yüksek lisans mezunu her branştan ilgili adaylar başvurabilmektedir. Üniversiteyi yurt dışında tamamlamış olan adaylarda YÖK denkliği şartı aranmaktadır.
Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Tezli Yüksek Lisans Programından mezun olanlar, İlahiyat Fakültesi mezunları ve başka herhangi bir tezli bir yüksek lisans programından mezun olmuş aynı zamanda Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Tezsiz Yüksek Lisans Programını tamamlamış olanlar hariç, programa kabul edilecek öğrenciler İslâm Medeniyeti, Düşüncesi, Tarihi ve Edebiyatı Doktora Programı Bilimsel Hazırlık sınıfını okuyacaklardır. Program iki dönem Bilimsel Hazırlık içermektedir.
Doktora Programına müracaat edecek adayların ALES'ten herhangi bir puan türünde son beş yıl içerisinde en az 55 almış olmaları gerekmektedir. Ayrıca anadilleri dışında Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen merkezî yabancı dil sınavları ile eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından en az 55 puan veya ÖSYM tarafından eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından bu puan muadili bir puan alınması gerekmektedir.
Doktora Programına müracaat eden adaylar bilim sınavına tabi tutulacaktır. Gerçekleştirilecek olan sınav yazılı ve mülakat olmak üzere iki aşamalıdır. Programa öğrenci kabulü başarı sırasına göre yapılacaktır.
Doktora Programına özel öğrenci statüsünde öğrenci kabul edilebilecektir. Gerekli ALES ve yabancı dil belgesi bulunmayan öğrenciler programa özel öğrenci statüsü için müracaat edebileceklerdir. Özel öğrenci statüsünde müracaat eden öğrencilerin doktora bilim sınavına girmesi zorunludur. Özel öğrencilik için müracaat eden adayların yazılı sınavdan en az 65 almaları ve mülakatta başarılı bulunmaları gerekmektedir.
